Wapń

Wszystko o wapniu i jego wpływie na stan organizmu

Wapń to jeden z najważniejszych składników mineralnych występujących w organizmie człowieka. Szacuje się, że zmagazynowane jest około 1,2 – 1,5 kg wapnia w kościach i zębach.

Główne funkcje wapnia

Wapń pełni w organizmie wiele ważnych funkcji w obrębie wielu układów, między innymi:

Odpowiada za prawidłową budowę kości i zębów
Bierze udział w procesie kurczenia mięśni
Rozszerzaniu i zwężaniu naczyń krwionośnych
Gojeniu się ran
Wydzielaniu hormonów (insulina)
Krzepnięciu krwi
Prawidłowym wchłanianiu witaminy B₁₂

Zalecane dawki wapnia w diecie

Najnowsze zalecenia dotyczące podaży wapnia są następujące:

Niemowlęta: 200 – 260 mg wapnia na dobę
Dzieci: 700 – 1000 mg wapnia na dobę
Młodzież: 1300 mg wapnia na dobę
Osoby dorosłe: 1000 – 1200 mg wapnia na dobę
Kobiety w okresie okołomenopauzalnym: 1200 mg wapnia na dobę
Kobiety w ciąży: 1000 – 1300 mg wapnia na dobę
Kobiety karmiące piersią: 1000 – 1300 mg wapnia na dobę

Największe zapotrzebowanie na wapń występuje w wieku młodzieńczym ze względu na znaczny rozrost i rozwój układu szkieletowego człowieka. Szczytowa masa kostna zostaje osiągnięta około 30 roku życia, wraz z kolejnymi latami sukcesywnie maleje niosąc za sobą ryzyko zwiększonej podatności na urazy i złamania.

Źródła wapnia

Źródeł wapnia w produktach spożywczych jest dużo, ten składnik mineralny znajdziemy zarówno w produktach roślinnych jak i zwierzęcych.

Najbogatsze w wapń są:

Ryby z puszki zjadane z ośćmi
Produkty mleczne (sery pleśniowe, sery twarogowe, ser Feta, żółte sery, napoje mleczne)
Orzechy i nasiona (mak, orzechy włoskie, laskowe, migdały)
Produkty roślinne fortyfikowane wapniem (napoje roślinne, soki owocowe)
Warzywa strączkowe (fasola, soja)
Warzywa (szpinak, kapusta włoska, boćwina, brokuły)
Płatki owsiane
Wody mineralne

Problem niedostatecznego spożycia wapnia pojawia się zazwyczaj, kiedy nie spożywamy wraz z dietą jego odpowiednich ilości.

Na niedobory tego składnika szczególnie narażone są osoby będące na dietach roślinnych, nietolerujące laktozy oraz z alergiami na białko mleka krowiego. Związane jest to głównie z niespożywaniem produktów, które są najlepszym źródłem tego pierwiastka – produktów mlecznych.

Znanych jest również szereg składników, które znacznie ograniczają wchłanianie wapnia jak również powodują jego szybką utratę z organizmu. Do takich składników należą:

Sód (sól kuchenna) – 1 g sodu (około 2 g soli kuchennej) wydala około 26 mg wapnia z organizmu
Fosfor – zły stosunek wapnia do fosforu (1:2) powoduje znaczną utratę wapnia z organizmu (czerwone mięso, podroby, suszone owoce, ryby)
Alkohol – ogranicza przyswajanie wapnia
Kwas fitynowy, szczawiowy – ogranicza przyswajalność wapnia (szczaw, szpinak, otręby pszenne, fasola). Poza zmniejszeniem przyswajalności wapnia ogranicza również wchłanianie żelaza i cynku ze względu na właściwości chelatujące (wiążące).

Badania poziomu wapnia w organizmie

Jak sprawdzić czy w naszym organizmie występują niedobory wapnia? Oczywiście wykonując badanie krwi z oznaczeniem

Wapnia zjonizowanego (forma wolna)
Wapnia całkowitego (forma związana np. z białkami – albuminami)

Po otrzymaniu wyniku należy porównać go z przyjętymi normami.

W przypadku wapnia zjonizowanego prawidłowe wartości wynoszą – 4 – 5,2 mg/dl; 1,0 – 1,3 mmol/l

W przypadku wapnia całkowitego prawidłowe wartości wynoszą 8,5 – 10,5 mg/dl; 2,1 – 2,6 mmol/l

Uzyskanie niższych lub wyższych wartości będzie wskazywało odpowiednio – niedobór lub nadmiar wapnia w organizmie.

Znacznie częściej dochodzi do sytuacji, w której, w organizmie występuje stan niedostatecznej ilości wapnia, natomiast może dojść również do stanu zbyt dużego stężenia tego składnika – najczęściej jest on spowodowany nadmierną suplementacją.

Przewlekły niedobór wapnia – jak się objawia?

Niedostateczne spożycie wapnia wraz z dietą powoduje stan hipokalcemii – zbyt niskiego stężenia wapnia we krwi, jeśli taki stan utrzymuje się przez długi czas, może dojść do niebezpiecznych dla zdrowia a nawet życia objawów ze strony układów nerwowego, mięśniowego, sercowo – naczyniowego oraz szkieletowego:

Drętwienie, mrowienie kończyn
Gwałtowne skurcze mięśni (tężyczka)
Zaburzenia rytmu serca
Zmniejszenie apetytu
Osteopenia (rozmiękanie kości)
Osteoporoza
Zwiększone ryzyko urazów i złamań kości
Osłabienie uzębienia
Pogorszenie stanu cery
Stany depresyjne
Zmiany nastroju
Osłabienie pamięci
Nasilenie objawów PMS

Przewlekły nadmiar wapnia – jakie objawy towarzyszą temu stanowi organizmu?

Znacznie rzadziej niż niedobory jakiegoś składnika mineralnego, zdarzają się przewlekłe stany nadmiernego wysycenia krwi danym składnikiem. W przypadku wapnia zdarza się to najczęściej w przypadku podaży zbyt wysokich dawek suplementów.

Do objawów towarzyszących nadmiarowi wapnia we krwi należą:

Zaparcia
Wzdęcia
Kamienie nerkowe
Prawdopodobny wzrost ryzyka zawału mięśnia sercowego (zwapnienie tętnicy wieńcowej), udar
Prawdopodobny wzrost ryzyka zespołu metabolicznego (cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie) u mężczyzn
Prawdopodobny wzrost ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej (AMD)

Zarówno stan przewlekłego niedoboru jak i nadmiaru wapnia we krwi jest bardzo niebezpieczny i w dłuższej perspektywie może doprowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci.

Jak poradzić sobie ze stanem niedoboru wapnia w organizmie?

W przypadku stwierdzonego w badaniach niedoboru wapnia w organizmie kluczowe jest podjęcie szybkich działań w tym zakresie. Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią podaż wapnia wraz z dietą – spożywając produkty obfitujące w ten składnik.

W przypadku braku możliwości zrealizowania zapotrzebowania na wapń dietą, można wspomóc się suplementami. Na rynku dostępnych jest wiele suplementów różniących się od siebie nie tylko postacią – proszek, tabletki, kapsułki, ale również formą chemiczną w jakiej występuje wapń.

Do najpopularniejszych należy:

Węglan wapnia
Cytrynian wapnia
Mleczan wapnia
Chlorek wapnia
Glukonian wapnia

Najczęściej zalecane są suplementy z węglanem wapnia i cytrynianem wapnia ze względu na dobrą przyswajalność tego składnika z tych preparatów.

Należy pamiętać, że przyjmowanie suplementów diety powinno być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem klinicznym!

Dowiedz się więcej: dieta spersonalizowana, konsultacje dietetyczne Lublin, dietetyk Lublin

Źródła: